El área de Lezo se incluye en el clima subtrópico templado con invierno lluvioso caracterizado por presentar durante el año algún mes con temperatura inferior a 18º C, aunque nunca inferior a 5º C, y según la estación meterológica de Rentería, la media de precipitación al año es de 1879 mm. Los meses más lluviosos son los de otoño e invierno, pero eso no quiere decir que los veranos sean secos, rara vez hay sequía.
Merece ser destacada también, la importante frecuencia de precipitaciones superiores a los 200 mm que se registran durante el mes de agosto. Ello es una característica de la zona más oriental de Gipuzkoa, donde en esta época del año se producen abundantes lluvias originadas por la llegada de aire muy húmedo procedente del Golfo de Bizkaia, cuyas aguas sufren durante esta época un sobrecalentamiento. Los montes de altura elevada localizados a poca distancia de la línea de costa provocan el ascenso de estas masas de aire y, con ello, su enfriamiento y descarga del agua que contienen.
Desde el punto de vista geologógico Lezo no es especialmente complejo. Sobre todo por dos razones: la escasez de intérvalos lito-estratigráficos y la simpleza de ellos.
Geologiaren ikuspegitik Lezo ez da biziki konplikatua. Bi arrazoirengatik: tarteune lito-estratigrafiko desberdinen eskasia eta tarteune horien kokaeraren sinpletasuna.
Los materiales litológicos estan formados por sedimentos de procedencia marítima, y su edad es de entre 45 y 80 millones de años, colocados en bandas de orientación SO-NE.
La banda más joves está formada por gruesos bancos de arenisca amarilla (45-60 millones de años de edad). Esos materiaes están en el norte de Jaizkibel y abarcan toda la ladera del monte. Después de esa piedra arenisca, ya en la parte llana del municipio, hay piedra caliza y marga, con sus colores característicos grises y rosas, son las últimas capas del cretácico (Maestrichtiense), 60-65 millones de años.
Sólo en el sur del municipio hay piedras de más edad; piedra caliza, marga, arenisca y grava, pero están dispersos en la superficie.
A pesar de que la geología de Lezo no es complicada, la historia de sus materiales y relieves sí es un poco más compleja. Para ver mejor esa historia, veremos los diagramas de los bloques. Esos diagramas supera la superficie de Lezo, porque la historia no se puede entender sin conocer lo que pasó en los alrededrores. Los diagramas están dibujados mirando del oeste, desde el Puerto de Pasaia, con una linea estatigráfica que va hasta las Peñas de Aia. El municipio de Lezo aparece indicado con una linea discontinua.
Para más información, consultar el libro: Lezoko gidaliburua. Natura eta Giza lorratza.
| {irudi: 232 original} | - 1. Blokea. - Diagrama honek Lezoko udalerria erakusten digu bere tarteune lito-estratigrafiko desberdinekin, eta bere sakoneko egitura, geruza inklinatuak eratuz. Area mugatu hau bakarrik hautematen badugu, nekez sumatu ahal izango genuke hemen aurkezten zaigun historic geologikoaren konplexutasuna, zabal dezagun beraz gure ikusmira eta ekin diezaiogun geologiaren kontaketari. |
| {irudi: 205 original} | - 2. Blokea. - Duela 350 milioi urte inguru, Devonikoan, sakonera gutxiko itsaso beroak estaltzen du dena. Haren hondoetan pausatzen doaz jalkin buztintsuak garai hartako txirla eta koral hondakinekin batera. Materiale hauekez dira azalean ageri gaurko Lezoko udalerrian. |
| {irudi: 208 original} | - 3. Blokea. - Duela 300 milioi urte inguru mugimendu orogeniko bat gertatzen da (Orogenia Hertzinianoa), eta honek aurreko faseko itsas-jalkinen parte bat konprimatu, tolestatu eta altxatzen dituen alboko presioak sortzen ditu. Era honetan sortzen da lehen erliebe kontinental bat, zeina berehala kolonizatuko baitu garaiko landaretzak, gehienbat iratze zuhaizkarak, eta hauek izango dira denboraren poderioz harrikatzaren jatorria, hortik beraz aldi geologiko honen izena: ikatzaldia. |
| {irudi: 210 original} | - 4. Blokea. - Duela 270 milioi urte inguru, harri fundituzko masa bat igo zen lurraren hondaletik, jalkin-geruza altxatu-berrietan injektatuz, eta hauek zeharkatu, deformatu eta metamorfizatu egin zituen kuarzita eta pizarra bihurtuz. |
| {irudi: 212 original} | - 5. Blokea. - 220 milioi urte, behe-Triasikoan. Klima oso idorra da, desertu motakoa, burdinezko osakinak herdoildu egiten dira eta jalkinak gorriz tindatzen dituzte. Euri-jasa bakan baina bortitzek erosionatu egiten dute kontinentea eta uharriak eta harea gorriak arrastaka eramaten dituzte itsasertzeko zapaldaraino, han alubioi-abaniku hedatsutan jalkiz; eta hauek denboraren poderioz konglomeratu-geruza handiak eta harearri gorriztak formatuko dituzte. Magma bere gorabidean gelditzen da eta hoztu eta solidotu egiten da granitozko gune bat osatuz (batolitoa), baina ez da gainazalera ateratzen. Materiale hauetatik bat berak ere ez du eraginik izango Lezoko udalerrian. |
| {irudi: 234 original} | - 6. - Blokea.- Duela 170 milioi urte klima gozatsuagoa zen, mota tropikalekoa, 50 milioi urtetako etengabeko erosioaren ondoren hasierako kontinentea oso beheraturik eta zelaiturik aurkitzen da, bertako materialeak inguratzen duen itsasoaren ertzeko zapaldan jalkirik. Materiale hauek ere ez ditugu aurkitzen gaurregun Lezon, baina hurbileko Oiartzun bailaran ordea ageri dira. |
| {irudi: 236 original} | - 7. Blokea. - Duela 80 milioi urte inguru, giro-baldintzak aurreko blokekoen antzekoak dira. Itsas-hondoetan kararriak, margak eta harearriak pausatzen dira, eta hauek gaurregun Lezoko udalerrian ikus daitezke, bertan ageri diren jalkin aintzinakoenak izaki. |
| {irudi: 238 original} | - 8. Blokea. - 55 milioi urte, Eozeno garaian. Itsas arroa sakonagoa da eta IE aldetik hondakin-materiale deskargak etortzen dira (hareak eta buztinak), eta gaurregun hauek osatzen dituzte Jaizkibelgo estratu harearritsu handiak. Hauek izango dira azken itsas-gertakariak ez bakarrik Lezoren baizik eta Gipuzkoaren eta Euskal Herri osoaren historia geologikoan, zeren eta ondoren, gure historia zeharo irauliko duen egitate garrantzitsu bat gertatuko baita. |
| {irudi: 240 original} | - 9. Blokea. - Duela 40 milioi urte inguru, plaka Iberikoaren eta Europarraren arteko elkarjotzea gertatu zen. Talkaren aurrez eta plaka biak elkarrengana hurbiltzen ari ziren bitartean, aurreko garaietako itsas-jalkinak egundoko alboko presioak jasan zituzten, bigarren orogenia (Orogenia Pirenaikoa) eraginez; presio horien ondorioz, jalkinak tolestatu eta altxatu egin ziren masa kontinentala eratuz. Hori da Pirineoen edo Euskal Herriaren jatorria, eta beraz bertako mendiak itsas-jatorriko jalkin-harriz eraturik daude, hauetan aurkitzen diren garai desberdinetako fosilek egiaztatzen duten bezala.Gure kasuan erliebe handiak sortzen dira, gaurregun baino askoz markatuagoak eta altuagoak, eta beraz Lezoko udalerriaren erreferentziako espazioa, orain, harri-geruza altxatu berrien barnean geratzen da, inongo unetan gainazalera ageri gabe. |
| {irudi: 242 original} | - 10. Blokea. - Duela 30 milioi urte, aurreko blokekoaren aldea paisaia apalagoa ikus zitekeen, zeren 10 milioi urteren ondoren, erosioak lan handia egina izango baitzuen erliebeak kentzen. Era berean kosta, itsasoaren erasoak medio, atzera egiten doa eta malkartsuago bilakatzen da. Artean ere Lezoko udalerria ez da lurrazalera ageri. |
| {irudi: 244 original} | -11. Blokea. - Erosioak aurrera jarraitzen du eta erliebeak gero eta apalagoak bihurtzen ditu, materialeak bigunagoak edo erresistentzia gutxiagokoak suertatzen diren lekutan are lasterrago bere lana eginez, eta gogorrenak eta trinkoenak errespetatuz. Horrela Aiako Harriko granitoa gero eta gailenago geratzen da, eta beste hainbeste gertatzen da Jaizkibelekin bere harearri-geruza lodi eta tinkoei esker. |
| {irudi: 246 original} | - 12. Blokea. - Gaurko egunetan gara iadanik. Erosio diferentziatzailea hor aritu da, azken 40 milioi urteotan ze-har, orain ikusten dugun erliebe kontinentala lantzen, eta bere lanbidean segitzen du etengabe eta geldigaitz. Orain, eta orain bakarrik, Lezoko udalerriak bere benetako espazioa okupatzen du, eta horretan aurki ditzakegu harri bihurturik Joan ziren oso aintzinako garai haietako itsas jalkinak |
| {irudi: 248 original} | - 13. Blokea. - Bloke-diagrama honek 20.000 urte inguruko antzinatasuna dauka, geologiaz mintzatzean hutsaren-hurrengo zifra eta gaurko egunarekin parekagarria, horregatik ez da hautematen horretan aldakuntza estrukturalik. Alabama, garai hartan azken glaziazioa bere punturik gorenean aurkitzen zen. Kaskete polarren hedakuntzaren eta ur solidoaren (izotza eta elurra) gehikuntzaren zuzeneko ondorio gisa, ur likidoaren murrizketa medio, itsasoaren maila 120 metre inguru jaitsi zen eta kosta-lerroa asko aurreratu zen. Karta batimetriko bat aztertuz lerro hori nahiko zehazki koka daiteke, eta horrela ateratzen da kontinenteak 14 Km irabazi zituela bere gaurregungo Jaizkibelgo kostatik aurrera, puntu beretik kontrako bidean Aiako Harrira dagoen distantzia baino zerbait gehiago. |